چرا بهتر است اجازه دهیم فرزندانمان لباس هایشان را خودشان انتخاب کنند
چرا بهتر است اجازه دهیم فرزندانمان لباس هایشان را خودشان انتخاب کنند
سه‌شنبه، ۲۹ مهر ۱۴۰۴
قدرت تصمیم‌گیری کودک
اجازه دادن به کودکان برای انتخاب لباس‌های خود می‌تواند پیامدهای بسیار مثبتی در رشد روانی و اجتماعی آنها داشته باشد. زمانی که والدین حق انتخاب در مسائل کم‌اهمیتی مثل لباس را به فرزندشان می‌دهند، در عمل ارزش‌گذاری به نظر کودک و تقویت استقلال او را نشان می‌دهند.
از جمله مزایای مهم این کار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش خودباوری و اعتمادبه‌نفس: وقتی کودک درمی‌یابد والدین به سلیقه و انتخاب‌های او احترام می‌گذارند، احساس ارزشمندی می‌کند. این پذیرش موجب افزایش اعتمادبه‌نفس او شده و احتمال لجبازی در پوشیدن لباس را کاهش می‌دهد.
تقویت حس استقلال و مسئولیت‌پذیری: انتخاب لباس به کودک فرصتی برای تصمیم‌گیری و پذیرش نتایج آن می‌دهد. این تمرین باعث تقویت حس استقلال و مسئولیت‌پذیری در او می‌شود.
پرورش خودابرازی و شکل‌گیری هویت شخصی: با انتخاب لباسی که مطابق علایق و احساسات اوست، کودک در حال کشف هویت و بیان شخصیت خود است. این آزادی عمل در انتخاب، عزت‌نفس و اطمینان او را افزایش می‌دهد.
تقویت ارتباط و اعتماد متقابل: مشارکت کودک در انتخاب پوشش باعث می‌شود او احساس کند نظراتش برای والدین مهم است. این امر نوعی احترام متقابل را می‌آموزد و اعتماد بین والدین و فرزند را افزایش می‌دهد.
شکل‌گیری هویت و خودابرازی
کودکان از همان سنین پایین تلاش می‌کنند بفهمند «کسی که هستند» کیست و چگونه می‌توانند خودشان را نشان دهند. لباس پوشیدن یکی از راه‌های مهم خودابرازی است. وقتی والدین به کودک اجازه می‌دهند لباسی که به‌خوبی بیانگر سلیقه و علایق اوست بپوشد، به او امکان می‌دهند بخشی از شخصیت خود را بروز دهد. به بیان دیگر، کودکی که حس می‌کند پوشش او مورد قبول و تحسین قرار می‌گیرد، خود را پذیرفته‌تر می‌بیند و در نتیجه عزت نفس و خودباوری‌اش تقویت می‌شود. به عنوان مثال، انتخاب یک پیراهن با طرح مورد علاقه یا رنگ دلخواه، به کودک این پیام را می‌دهد که «هستم که هستم و حق دارم خودم باشم.»
افزایش اعتماد به نفس
قابل توجه است که اجازه انتخاب لباس برای کودک، نشان‌دهنده‌ی ارزش‌گذاری والدین به نظر اوست. تحقیقات و مشاهدات نشان می‌دهد اگر کودک بفهمد بزرگ‌ترها به سلیقه و تصمیمات او احترام می‌گذارند، اعتماد به نفسش بالا می‌رود. این موضوع حتی تأثیر مستقیم بر کاهش لجبازی هنگام لباس پوشیدن هم دارد؛ چرا که کودک احساس می‌کند حرفش شنیده می‌شود و از نتیجه آن کاملاً آگاه است. بنابراین با قائل شدن حق انتخاب (حتی در مسائل ساده) به فرزند، موجبات رشد اعتمادبه‌نفس او را فراهم می‌کنیم.
توسعه احساس استقلال و مسئولیت‌پذیری
انتخاب لباس توسط خود کودک، راهی ساده برای آموزش مسئولیت‌پذیری به اوست. وقتی کودک از بین چند گزینه محدود حق انتخاب دارد، یاد می‌گیرد تصمیمات خود را بپذیرد و با نتایجش کنار بیاید. این تجربه‌های کوچک، مانند دادن حق انتخاب لباس، احساس استقلال را در کودک تقویت می‌کند و او را برای تصمیم‌گیری‌های مستقل در آینده آماده می‌کند.. به عبارت دیگر، کودکی که بتواند در لباس پوشیدن نظر بدهد، در سایر زمینه‌ها نیز شهامت اظهار نظر پیدا می‌کند. بالعکس، سلب این حق در دوران کودکی می‌تواند باعث شود فرد در بزرگسالی بیش از حد وابسته باشد و از حق خود دفاع نکند.
تقویت ارتباط و اعتماد میان والدین و کودک
مشارکت کودک در انتخاب لباس به معنای احترام والدین به نظرات اوست. این احترام متقابل، زمینه را برای اعتماد دو طرفه فراهم می‌کند. برای مثال، وقتی والدین با صبر و حوصله در حین خرید و انتخاب لباس به پیشنهادهای کودک گوش می‌دهند، کودک هم به مرور می‌آموزد که در مسائل مهم زندگی به والدین خود مراجعه کند. همین فراگیری آموخته می‌شود که «اگر پدر و مادر یک بار حرفم را گوش کنند، من هم ده برابر به حرفشان گوش می‌دهم». بنابراین حتی در مسائلی پیش پا افتاده مانند انتخاب لباس، آموزش مشورت و احترام متقابل می‌تواند روابط والد و فرزند را تحکیم کند.
راهنمای عملی: چگونه مشارکت کودکان را در انتخاب لباس تسهیل کنیم؟
برای آنکه اجازه انتخاب لباس برای کودک واقعا مفید باشد، بهتر است چند نکته‌ی ساده را رعایت کنیم:
گزینه‌های محدود ارائه دهید: بهتر است از همان ابتدا چند گزینه‌ی مناسب (متناسب با سن، فصل و موقعیت) در اختیار کودک قرار دهیم. این کار ضمن حفظ حق انتخاب، احتمال انتخاب‌های نامناسب را کاهش می‌دهد و همزمان استقلال او را تقویت می‌کند.
ثابت و سنجیده مداخله کنید: در صورتی که کودک لباسی را انتخاب کرد که از نظر ایمنی یا بهداشتی نامناسب است، لازم است با آرامش و توضیح مشکل را بیان کنیم. برای نمونه اگر کودک در روز گرم تابستان خواست کاپشن ضخیم بپوشد، ابتدا با او دربارهٔ پیامدهای آن صحبت کنید و سپس چند گزینه‌ی مناسب‌تر ارائه دهید. در نهایت، اگر اصرار کودک زیاد بود، می‌توانید اجازه دهید لباس مورد علاقه‌اش را بپوشد تا خودش نتیجه تصمیم را تجربه کند. این روش نشان می‌دهد والدین برای منافع او احترام قائل‌اند و به تدریج فهم اجتماعی در کودک پرورش می‌یابد.
آموزش تدریجی قوانین: لازم نیست همه‌‌ی موارد را در اوایل کودکی قانون‌مند کنیم. همان‌طور که تحقیقات نشان داده، به مرور زمان و با افزایش سن، درک اجتماعی کودک نیز بالاتر می‌رود. بنابراین در سنین کم با ملایمت عمل کنید و فرصت بیاموزید که ممکن است برخی انتخاب‌هایش لزوما همیشه عملی و مناسب نباشند. این فضای آزادی امن، بهترین بستر برای یادگیری و رشد کودک است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
در مجموع، ایجاد محیطی حمایتی و دخیل کردن کودکان در انتخاب لباس، می‌تواند به رشد شخصیت، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های اجتماعی آنها کمک کند. مطالعات و تجربیات نشان می‌دهند والدینی که حق انتخاب‌های کوچک را برای فرزندانشان قائل شده‌اند، نتیجه پشیمان‌کننده‌ای ندیده‌اند. بر همین اساس، برند «پاپیلو» نیز پیشنهاد می‌کند والدین ضمن ارائه‌ی چند گزینه متناسب با شرایط، فرزند خود را در روند انتخاب لباس مشارکت دهند. این مشارکت ساده باعث می‌شود کودک احساس استقلال و مسئولیت‌پذیری بیشتری پیدا کند و همزمان رابطه‌ی والد-فرزند بر پایه‌‌ی اعتماد و احترام متقابل تقویت شود. در پایان باید تأکید کرد که هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود، قوانین اجتماعی بیشتری در انتخاب لباس اعمال خواهند شد؛ ولی ارائه‌ی حق انتخاب در دوران اوّلیه‌ی زندگی، بی‌تردید پایه‌های شخصیتی و اعتماد به نفس او را مستحکم می‌کند.
منابع: پژوهش‌ها و مقالات مرتبط حوزه‌ی کودک و والدین